Δήμος Μαλεβιζίου - Municipality of Malevizi

Δημοτική Ενότητα Τυλίσου

Δημοτική Ενότητα Τυλίσου

Η Δημοτική Ενότητα Τυλίσου δημιουργήθηκε με την εφαρμογή του προγράμματος Καλλικράτης και εντάσσεται στο Δήμο Μαλεβιζίου και αποτελείται από τις Τοπικές Κοινότητες Τυλίσου, Αηδονοχωρίου,  Αστυρακίου, Γωνιών Μαλεβιζίου, Δαμάστας, Καμαρίου, Καμαριώτου, Κεραμουτσίου, Μαράθου και Μονής.

Η συνολική έκταση της Δημοτικής Ενότητας Τυλίσου είναι 131.064 στρέμματα και χωροθετείται στα δυτικά του Νομού Ηρακλείου. Ο μόνιμος πληθυσμός της Δημοτικής Ενότητας σύμφωνα με την
απογραφή της ΕΛ.ΣΤΑΤ. το 2011 ανέρχεται στους 2.867 κατοίκους, παρουσιάζοντας μείωση 2,2% σε σχέση με την απογραφή του 2001.

Η ευρύτερη περιοχή της Τυλίσου παρουσιάζει σημαντικό ενδιαφέρον από πλευράς φυσικού περιβάλλοντος καθώς διαθέτει μεγάλη ποικιλομορφία τοπίων, φυσικούς σχηματισμούς με μεγάλο ενδιαφέρον, σπάνια χλωρίδα και πανίδα καθώς και σημαντικές δασικές περιοχές. Οι οικισμοί Καμαριώτης, Αηδονοχώρι, Αστυράκι βρίσκονται μέσα σε ένα ιδιαίτερης ομορφιάς δασικό σύμπλεγμα από τυπικά είδη της μεσογειακής χλωρίδας (δρυοδάσος Καμαριώτη, πρινοδάσος Αηδονοχωρίου – Αστυρακίου).

Στη Δαμάστα σημαντικό ενδιαφέρον έχει η περιοχή με τις κουκουναριές. Επιπλέον, η περιοχή της Τυλίσου έχει ανακηρυχτεί ως τόπος ιδιαίτερου φυσικού κάλους (ΦΕΚ 666/1970). Στην περιοχή έχουν πραγματοποιηθεί αναδασώσεις από τη Διεύθυνση Δασών Ηρακλείου, 40.000 δασικά δέντρα στην Τύλισο με  και 100 στρέμματα στις Γωνιές. Για τις παραπάνω αναδασώσεις χρησιμοποιήθηκαν κωνοφόρα και πλατύφυλλα είδη σε δημοτικέςκαι μη ορεινές χορτολιβαδικές εκτάσεις

Τοπική Κοινότητα Τυλίσου

Τύλισος

Η Τύλισος βρίσκεται στις ανατολικές υπώρειες του Ψηλορείτη, σε μια κοιλάδα κατάφυτη από ελιές και αμπέλια σε απόσταση 15 λεπτών (12χλμ) από το Ηράκλειο. Είναι υπερήφανη για το όνομά της, το οποίο διατηρείται το ίδιο επί τουλάχιστον 3.400 χρόνια. Είναι το μοναδικό τοπωνύμιο, από όσα διαβάστηκαν στις πινακίδες Γραμμικής Β γραφής της Κνωσού, το οποίο εξακολούθησε να χρησιμοποιείται χωρίς διακοπή μέχρι σήμερα.

Πολιούχος είναι ο Άγιος Νικόλαος, χτισμένος στα τέλη του 19ου αιώνα, και στις 6 Δεκεμβρίου, στο πανηγύρι του, σερβίρεται βακαλάος τηγανιτός. Η παλιότερη εκκλησία του χωριού είναι ο Χριστός (Μεταμόρφωση του Σωτήρος), με σωζόμενες τοιχογραφίες των αρχών του 14ου αιώνα.

Στην πλατεία της Τυλίσου υπάρχει μια αποκαταστημένη ενετική κρήνη, με δύο καμάρες και δύο κρουνούς, καθώς και αρκετά καφενεία διαφορετικών εποχών. Κάποια από τα σπίτια έχουν νεοκλασικά στοιχεία στη μορφή τους, ενώ δύο αρχοντικά των αρχών του 20 αιώνα, στο κέντρο του χωριού, έχουν κηρυχθεί διατηρητέα. Τα περισσότερα είναι ανακαινισμένα, αλλά διατηρούν την αρχική, απλή αρχιτεκτονική μορφή τους.

Αρχαιολογικός Χώρος: Η αρχιτεκτονική των μεγάρων της Τυλίσου πλησιάζει εκείνη της Κνωσού και είναι πιο εντυπωσιακή ακόμη και από ανακτορικά κτίρια. Τα ευρήματα της Τυλίσου είναι μοναδικά. Οι τρεις τεράστιοι χάλκινοι λέβητες (καζάνια) δεν έχουν όμοια τους σε όλον στο Αιγαίο και δηλώνουν το μεγάλο αριθμό κατοίκων στα μέγαρα, αλλά και τη δυνατότητα απόκτησης του πολύτιμου εισαγμένου υλικού, που έφτανε στην Κρήτη μόνο μέσω του οργανωμένου ανακτορικού εμπορίου. Το χάλκινο ειδώλιο της Τυλίσου είναι το μεγαλύτερο και καλύτερο στο είδος του – οι μελετητές το χαρακτηρίζουν ‘εκπληκτικής τέχνης’. Οι λέβητες και τα ειδώλια μαρτυρούν ότι η Τύλισος ήταν μεγάλο κέντρο χαλκουργίας ή την ύπαρξη στην Τύλισο μια τοπικής σχολής χαλκοπλαστικής. Οι πινακίδες της ανακτορικής Α μινωικής γραφής έχουν βρεθεί μόνο σε ανάκτορα και μέγαρα. Ένα πήλινο ειδώλιο και ένα πιθάρι έχουν εγχάρακτη επιγραφή στη Γραμμική Α. Η μεγάλη επιχρισμένη δεξαμενή νερού δεν είναι συνηθισμένο εύρημα σε μινωικά μέγαρα και ανάκτορα. Ο χώρος είναι επισκέψιμος καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, τα δε ευρήματα εκτίθενται στο αρχαιολογικό μουσείο Ηρακλείου.

Εδώ θα συναντήσουμε την “Πλάκα”. Βρίσκεται απέναντι από την εκκλησία του Αϊ Γιώργη στα συριανά. Σύμφωνα με την παράδοση κάποτε αυτό που είναι πλάκα (πέτρα συνεχόμενη) ήταν χωράφι καλλιεργήσιμο. Ο ιδιοκτήτης του ήταν γεωργός, και το έσπερνε. Μια χρονιά παρακάλεσε τον Άγιο Γεώργιο να τον βοηθήσει να τελειώσει το όργωμα και την σπορά για να προλάβει να πάει στην εκκλησία στην χάρη του (3 Νοέμβρη του Αϊ Γιώργη του μεθυστή). Πράγματι ο Αϊ Γιώργης τον βοήθησε και τελείωσε. Την επόμενη χρονιά πάλι τα ίδια. Αυτό έγινε και Τρίτη χρονιά. Όμως την επόμενη που παρακάλεσε τον Άγιο για τον ίδιο λόγο όχι μόνο δεν τον βοήθησε αλλά για να τον τιμωρήσει έκανε το χωράφι του άγονο, μια πλάκα.

Κύρια απασχόληση των κατοίκων είναι η γεωργία με την καλλιέργεια της ελιάς και του αμπελιού και η αρκετά αναπτυγμένη κτηνοτροφία. Αρκετοί κάτοικοι ασχολούνται επίσης με την κονικλοτροφία, την πτηνοτροφία και την μελισσοκομία.

Η Τοπική Κοινότητα Αηδονοχωρίου

Αηδονοχώρι

Σε απόσταση 20 λεπτών δυτικά από την Τύλισο (17 χλμ) συναντάμε το γραφικό χωριό Αηδονοχώρι. Ο οικισμός βρίσκεται σε υψόμετρο 565 μέτρων μέσα σε εξαιρετικά αξιόλογο περιβάλλον, με δασικές εκτάσεις και πρινοδάσος ιδιαίτερου φυσικού κάλλους. Εδώ υπάρχει το εντυπωσιακό Δημοτικό Σχολείο, κτισμένο το 1900. Επί Δήμος Τυλίσου επισκευάστηκε και συντηρήθηκε το κτηρίο για μελλοντική χρήση του ως λαογραφικό μουσείο.

Στην θέση Αρμανώγια υπάρχουν ίχνη ελληνιστικής περιόδου, ενώ στις περιοχές Τροχαλιάδες και Χαντάκου τα ερείπια των κτισμάτων που υπάρχουν προδίδουν την ζωή των Μινωιτών της περιοχής.

Στην περιοχή Σώπατα μια τεράστια ολοστρόγγυλη πέτρα μας δείχνει τον τόπο θυσιών, την περίοδο της ειδωλολατρίας. Κύρια απασχόληση των κατοίκων είναι η γεωργία και η κτηνοτροφία.

Τοπική Κοινότητα Αστυρακίου 

ΑστυράκιΚαμαράκι

Σε απόσταση 15 λεπτών δυτικά της Τύλισου (13χλμ) συναντούμε το χωριό Αστυράκι. Είναι χτισμένο σε υψόμετρο 560 μέτρων, στους πρόποδες του Ψηλορείτη, με καταπληκτική θέα και μαγευτικά σπήλαια. Η φυσική ζωή των κατοίκων τους κάνει τους μακροβιότερους της περιοχής. Εδώ ιερό δέντρο ήταν ένας Αστύρακας, φυτό που χρησιμοποιήθηκε από τα αρχαία χρόνια για την παραγωγή θυμιάματος. Οι αρχαίοι Κρήτες λάτρευαν τον Απόλλωνα ως Στυρακίτη, δενδρική θεότητα, κληρονόμο του πανάρχαιου θεού της βλάστησης. Υπήρχε, μάλιστα, και το Στυράκιον όρος. Σήμερα οι περισσότεροι κάτοικοι ασχολούνται με την γεωργία, την κτηνοτροφία και με την μελισσοκομία. Υπάρχουν επίσης καλλιέργειες κηπευτικών και σημαντικές δασικές και χορτολιβαδικές εκτάσεις. Στα αξιοθέατα του χωριού περιλαμβάνονται: ο ναός του Αγίου Κωνσταντίνου και το εντυπωσιακό σπήλαιο Σπηλιάρα. Στο χωριό υπάρχουν ενοικιαζόμενα παραδοσιακά καταλύματα.

Το Καμαράκι είναι οικισμός του Αστυρακίου. Εδώ βρίσκεται ένα αξιοθαύμαστο φυσικό μνημείο τόσο για το ίδιο το χωριό όσο και για την ευρύτερη περιοχή του Δήμου, ένα καταπληκτικό σπήλαιο, το Χαϊνόσπηλο με εντυπωσιακούς σταλαγμίτες.

Τοπική Κοινότητα Γωνιών

Γωνιές

Οι Γωνιές σε υψόμετρο 620 μ. διατηρούν τη φυσιογνωμία, ενός ορεινού οικισμού και είναι σκαρφαλωμένες πάνω στο ύψωμα “Φιλιόρημο” του Ψηλορείτη, σε απόσταση 19 λεπτών (12 χλμ) από την Τύλισο, με μοναδικά φυσικά μνημεία όπως το οροπέδιο του Εβδόμου. Στην κορφή του υψώματος “Φιλιόριμο” βρέθηκε μινωικό ιερό κορυφής. Εδώ θα θαυμάσουμε λόγω της θέσης που βρίσκεται το χωριό, το Μινωικό μέγαρο του Σκλαβόκαμπου. Ανατολικά του οικισμού βρίσκονται τα Αρχοντικά, η συνοικία των ισχυρών του χωριού, σε παλιότερες εποχές. Στη ίδια συνοικία βρίσκεται το παλιό υδραγωγείο των Γωνιών καθώς και η βυζαντινή εκκλησία της Παναγίας (Κοίμηση της Θεοτόκου), χτισμένη τον 13ο αιώνα, με τοιχογραφίες και ξυλόγλυπτο τέμπλο. Στους πρόποδές του βρίσκεται ένας ανακαινισμένος ανεμόμυλος του 1904 – 5 και στην κορυφή του, το εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία. Όταν έσκαβαν για να το θεμελιώσουν, αποκαλύφθηκε ένα “υψίβατο” ιερό της μινωικής εποχής, αποτελούμενο από δύο συνεχόμενους χώρους.

Έξω από το χωριό, στο ύψος της διασταύρωσης για Καμαράκι, σώζεται σε αρκετά καλή κατάσταση ένας νερόμυλος, ο οποίος έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο μνημείο. Η αρχαιότερη μνεία του οικισμού γίνεται σε ενετικό συμβόλαιο του 1333. Οι Γωνιές ήταν πάντοτε ένα επαναστατημένο χωριό. “Το μόνο χωριό που δεν εμούτισε”(προσκύνησε), λένε χαρακτηριστικά οι Γωνιανοί. Καταστράφηκαν επανειλημμένως από τους Τούρκους, με πιο ακραίο περιστατικό την εκτέλεση 74 κατοίκων του χωριού το 1830.

Η κύρια απασχόληση των κατοίκων είναι η κτηνοτροφία και η γεωργία.

Τοπική Κοινότητα Δαμάστας

ΔαμάσταΑστρινό

Σε απόσταση 30 λεπτών από την Τύλισο (19, 5 χλμ) βρίσκεται η Δαμάστα κτισμένη αμφιθεατρικά σε μια υπέροχη κατάφυτη πεδιάδα που φαντάζει ωραιότερη ανάμεσα στα άγρια βουνά. Το χωριό είχε καταστραφεί ολοσχερώς από τους Γερμανούς. Έμειναν μόνο λίγα σπίτια, στα οποία εγκαταστάθηκε γερμανική φρουρά, και οι εκκλησίες. Η παλιότερη από αυτές είναι η δίκλιτη εκκλησία του Αγίου Νικολάου και της Παναγίας, χτισμένη επί ενετοκρατίας, με πολλά στοιχεία της ενετικής αρχιτεκτονικής στη μορφή και στη διαρρύθμισή της. Παραδόξως, το ιερό της βρισκόταν από τη βορεινή πλευρά, όχι από την ανατολική ως είθισται, αλλά σε μια ανακαίνιση τοποθετήθηκε στη σωστή του θέση.

Η άλλη παλιά εκκλησία του χωριού είναι των Αγίων Γεωργίου και Δημητρίου. Είναι άγνωστο πότε χτίστηκε, το τέμπλο της όμως είναι του 1795. Ανακαινίστηκε το 1894. Κάτω από την εκκλησία των Αγίων Γεωργίου και Δημητρίου, ο τοπικός πολιτιστικός σύλλογος έχει δημιουργήσει λαογραφικό μουσείο. Στη Δαμάστα παρέχεται η δυνατότητα διαμονής στο υπέροχο παραδοσιακό αρχοντικό ακόμη καθώς και να γευθούμε μοναδικές γεύσεις από την παραδοσιακή ταβέρνα που υπάρχει στο χωριό. Η κύρια απασχόληση είναι η γεωργία και ακολουθεί η κτηνοτροφία. Επίσης ασκείται η μελισσοκομία και παράγονται ροδάκινα.

Lorem Ipsum

Τοπική Κοινότητα Καμαρίου

Καμάρι

Σε απόσταση μόνο 7 λεπτών (4 χλμ) από την Τύλισο, μέσα τους υπέροχους ελαιώνες, θα συναντήσουμε το Καμάρι, ένα αγροτικό χωριό με ξεχωριστή ομορφιά όπως προδίδει και το όνομα του. Ο οικισμός έχει διατηρήσει την παραδοσιακή του μορφή. Ο επισκέπτης μπορεί να δροσιστεί στην παλιά μαρμάρινη κρήνη με την αραβική επιγραφή, από την οποία παλιότερα υδρευόταν όλο το χωριό. Σε κεντρικό σημείο, βρίσκεται το εντυπωσιακό δίπατο σπίτι τού… “αδελφού του Μιμίκου”. Πρόκειται για τον αδελφό του πρωταγωνιστή του αληθινού ρομάνζου “Ο Μιμίκος και η Μαίρη”, που ήταν γιατρός στο Καμάρι.

Σε μικρή απόσταση από τον οικισμό θα συναντήσουμε την πολύ παλιά αναπαλαιωμένη βυζαντινή εκκλησία της Παναγίας, χτισμένη επί τουρκοκρατίας σε μια περιοχή κατάφυτη από αμπέλια και στην πλατεία την Εκκλησία του Αγίου Νικολάου που είναι και ο πολιούχος του χωριού. Οι κάτοικοι ασχολούνται κυρίως με την γεωργία για την παραγωγή ελαιόλαδου και σταφίδας σουλτανίνας. Στο καφενείο του χωριού μπορούμε να νιώσουμε τον παλμό της τοπικής κοινωνίας αφού αποτελεί τον κατεξοχήν χώρο συνάντησης των κατοίκων. Δίπλα από το χωριό, περνάει ο Καμαριανός ποταμός σε ένα μέρος με μοναδικό φυσικό τοπίο.

Τοπική Κοινότητα Καμαριώτου

Καμαριώτης

Είναι χτισμένος σε μια όμορφη τοποθεσία, σε υψόμετρο 620 μέτρων και σε απόσταση μόνο 25 λεπτών (15, 5 χλμ) από την Τύλισο. Τα τελευταία χρόνια οι κάτοικοι επιστρέφουν για μόνιμη εγκατάσταση, ανακαινίζουν τα παλιά πέτρινα σπίτια και το χωριό ξαναπαίρνει ζωή. Σε κεντρικό σημείο, βρίσκεται η τρίκλιτη, καμαροσκέπαστη εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, χτισμένη τον 16ο αιώνα. Στο υπέρθυρο της δυτικής πύλης υπάρχει ο λέοντας του Αγίου Μάρκου και στην αψίδα του κεντρικού κλίτους ο δικέφαλος αετός, το οικόσημο της βυζαντινής οικογένειας των Καλλεργών.

Η δίκλιτη βυζαντινή εκκλησία της Παναγίας, που βρίσκεται στην άκρη του χωριού, έχει αξιόλογες τοιχογραφίες κι έναν τάφο στο εσωτερικό της. Στην πλατεία του χωριού υπάρχει μια ενετική βρύση και δίπλα χτιστές ψησταριές και φούρνοι. Εκεί γίνεται το πανηγύρι του Αγίου Γεωργίου τον Απρίλιο και της Παναγίας τον Δεκαπενταύγουστο, με κέρασμα από τον πολιτιστικό σύλλογο. Τον Νοέμβριο γίνεται στον ίδιο χώρο καζάνιασμα ρακής, με μεζέδες. Εδώ υπάρχει ταβέρνα με παραδοσιακό φαγητό που μπορεί ο επισκέπτης να απολαύσει την τοπική κουζίνα.

Στη δυτική έξοδο του Καμαριώτη υπάρχει ένας χωματόδρομος που οδηγεί στην Τρυπητή, όπου υπάρχει ένα εντυπωσιακό φυσικό μνημείο: τεράστιοι βράχοι δημιουργούν “λαβυρίνθους” και συνθέτουν παράξενα σχήματα. Για μια σύντομη βόλτα με τα πόδια, προσφέρεται το μονοπάτι που περνάει μέσα από το δρυοδάσος, ένα υπέροχο δάσος από δρυς, χαρουπιές, πρίνους, και τις πανέμορφες εκκλησίες του Καμαριώτη και φτάνει λίγο έξω από το Αηδονοχώρι. Σύμφωνα με τον τοπικό θρύλο, η καμπάνα του Άη – Γιώργη είχε χρυσό βόλι και ήχο τρομερό, που ακουγόταν μέχρι τα Χανιά. Όταν ήρθαν οι Τούρκοι στο νησί, οι κάτοικοι έκρυψαν την καμπάνα, πιθανώς σε κοίλωμα του βράχου πάνω στον οποίο είναι χτισμένη η εκκλησία, και κανείς ποτέ δεν την είδε ξανά… Το 2004 άρχισαν εργασίες ανακαίνισης του Αγίου Γεωργίου και οι ελπίδες ότι θα βρεθεί η καμπάνα με το χρυσό βόλι αναθερμάνθηκαν. Η κύρια απασχόληση των κατοίκων είναι η γεωργία.

Τοπική Κοινότητα Κεραμουτσίου

Κεραμούτσι

Σε απόσταση 7 λεπτών (3, 5 χλμ) νότια της Τυλίσου, μέσα σε μια κατάφυτη από αμπέλια περιοχή θα συναντήσουμε το χωριό Κεραμούτσι, Οι κάτοικοί του ασχολούνται κυρίως με την γεωργία και ειδικότερα με την καλλιέργεια του αμπελιού για την παραγωγή σταφίδας και της ελιάς για την παραγωγή εξαιρετικού παρθένου ελαιόλαδου.

Διαβαίνοντας τα στενά σοκάκια ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει τα παλαιά αρχοντικά σπίτια ενώ στην πλακόστρωτη πλατεία μπορεί να δροσιστεί στην σκιά της πελώριας μουριάς που δεσπόζει στο χώρο, που μαρτυράει την ασχολία των κατοίκων παλιότερα με την παραγωγή μεταξιού. Υπάρχει παραδοσιακό καφενείο στο οποίο μπορεί να γευθεί την κρητική τσικουδιά με σπιτικά μεζεδάκια. Στην καινούρια πλατεία του χωριού στο χώρο του Δημοτικού Σχολείου, πραγματοποιούνται κάθε χρόνο ενδιαφέρουσες πολιτιστικές εκδηλώσεις. Παραμένει ένα μέρος που η καρδιά του χτυπάει ακόμα στους ρυθμούς της γνήσιας Κρητικής παράδοσης και φιλοξενίας. Μπορείτε επίσης να επισκεφτείτε το παλιό, ερειπωμένο ενετικό φρούριο Malvicino. Είναι το φρούριο που έδωσε το όνομα του σ’ ολόκληρη την επαρχία. Κι η επαρχία, με τη σειρά της, έδωσε το όνομα της στο πιο φημισμένο κρητικό κρασί όλων των εποχών: το κρασί Μαλβαζία, που εξαγόταν στην Ευρώπη για πολλούς αιώνες.

Στο χωριό γεννήθηκε ο καπετάν Ηρακλής Κοκκινίδης, ένας ήρωας, που θυσιάστηκε στους απελευθερωτικούς αγώνες της Κρήτης κατά του Τουρκικού ζυγού. Υπήρξε αρχηγός Μαλεβιζίου – Τεμένους στην επανάσταση του 1866 και σκοτώθηκε το 1868 στη μάχη του Γαζανού ποταμού στα 26 του χρόνια. Το μνημείο που είναι αφιερωμένο στην ηρωική μορφή του και βρίσκεται στο χωριό, θα σας τον θυμίσει… Διαμορφωμένος χώρος αναψυχής υπάρχει στη θέση Φλέγα, σε ένα πλάτωμα δίπλα στο ποτάμι.

Τοπική Κοινότητα Μάραθου

Μάραθος

Σε απόσταση 21 λεπτών (13 χλμ) από την Τύλισο, διασχίζοντας μια πραγματικά υπέροχη διαδρομή μέσα από τα βουνά βρίσκεται το χωριό Μάραθος το οποίο περικλείεται από βουνά. Είναι ένα ορεινό χωριό και οι κάτοικοι του ασχολούνται με την κτηνοτροφία, την μελισσοκομεία και την καλλιέργεια της ελιάς τόσο για την παραγωγή ελαιολάδου αλλά και της περίφημης σταφιδολιάς του Μαράθου. Στους πρόποδες του βουνού βρίσκεται το περίφημο σπήλαιο Αρκαλόσπηλιο στην περιοπή Άσπρο Μασκάλι το οποίο παραμένει σε μεγάλο βαθμό ανεξερεύνητο και λέγεται ότι καλύπτει σε έκταση μεγάλο μέρος του βουνού. Από το Μάραθος κατάγεται ο καταδρομέας Ηλίας Τούλης, ο οποίος έχασε τη ζωή του στα δραματικά γεγονότα της Κύπρου τον Ιούλιο του 1974.

Στο χωριό υπάρχουν 5 ταβέρνες και ένα παραδοσιακό καφενείο όπου ο επισκέπτης μπορεί να γευθεί τις πραγματικά μοναδικές γεύσεις της κρητικής κουζίνας με τα αγνά παραδοσιακά υλικά και την μοναδική κρητική περιποίηση. Φημισμένος επίσης είναι ο συνεταιρισμός γυναικών Μαράθου “Το ξομπλιαστό κουλουράκι” στον οποίο εκτός από το ομώνυμο προϊόν παράγονται κάθε λογής παραδοσιακά γλυκίσματα όπως μελομακάρονα, κουραμπιέδες, καλιτσούνια καθώς και ζυμωτό ψωμί. Τηρώντας τις παραδόσεις παράγονται τα περίφημα “κουμπαροκούλουρα” που σε κάθε γάμο ή βάφτιση χαρίζονται στον κουμπάρο ή στον νονό.

Μπορούμε να νιώσουμε μοναδικά την μαγεία της ανεξερεύνητης Κρήτης ακολουθώντας τον αγροτικό δρόμο προς το Φόδελε (7χλμ) όπου θα συναντήσουμε στην μονή του Αγίου Παντελεήμονα η οποία βρίσκεται μέσα σε ένα υπέροχο άγριο δάσος. Σε όλη αυτή την καταπράσινη διαδρομή με τα πλατάνια και το κάθε λογής δέντρο μας συντροφεύει σε μικρή απόσταση ο Μαραθιανός ποταμός ο οποίος εκβάλει στο Φόδελε. Κάθε Ιούνιο, ο πολιτιστικός σύλλογος Μαράθου διοργανώνει τη γιορτή της σταφιδολιάς”, όπου εκτός από το τιμώμενο προϊόν, προσφέρονται παραδοσιακά φαγητά.

Τοπική Κοινότητα Μονής

Μονή

Ανεβαίνοντας από την Τύλισο προς τις Γωνιές σε απόσταση μικρότερη των 5 λεπτών (2 χλμ) και σε υψόμετρο 240 μέτρων θα βρούμε το χωριό Μονή. Αναφέρεται στην απογραφή του Καστροφύλακα ως Mogni με 50 κατοίκους το 1583 ενώ στην τουρκική απογραφή του 1881 καταγράφονται 197 χριστιανοί και 2 μουσουλμάνοι κάτοικοι. Από τη Μονή κατάγεται ο καταδρομέας Νικόλαος Καβροχωριανός, ο οποίος έχασε τη ζωή του στα δραματικά γεγονότα της Κύπρου τον Ιούλιο του 1974.

Εδώ βρίσκεται το εξωκλήσι του Αγίου Γεώργιου & Τιμίου Σταυρού “Χυμευτού”, που είναι κτισμένο σε μια ειδυλλιακή, καταπράσινη τοποθεσία και περιβάλλεται από ψηλούς λόφους. Υπάρχει πηγή με δροσερό νερό που δροσίζει τους επισκέπτες του χώρου. Η ονομασία της τοποθεσίας προέρχεται από την λατινική λέξη Χουμέκτους που σημαίνει τόπος δροσερός, βρεγμένος, ή από τη λέξη Χούμους ή χυμός. Ανατολικά υπάρχουν σημάδια παλαιότερου ιερού ναού και σε απόσταση εκατόν πενήντα μέτρων από τον σημερινό ναό υπάρχει σκαλιστό κελί σε βράχο. Είναι ένα μέρος με απίστευτη φυσική ομορφιά, που τα πινέλα του καλύτερου ζωγράφου, δύσκολα θα μπορούσαν να αποδώσουν.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει επίσης η διαδρομή από το Φαράγγι (Κάστελλος) προς Κούλε που βρίσκονται εγκαταλελειμμένα τούρκικα σπίτια και καταλήγει στη “Χειμεφτού”. Το εύφορο έδαφος σε συνδυασμό με το ήπιο κλίμα δίνει στην περιοχή τη δυνατότητα παραγωγής ευρείας γκάμας γεωργικών προϊόντων όπως πατάτες, κηπευτικά, σταφίδες, σταφύλια & ελιές από τα οποία παράγονται αντίστοιχα εξαιρετικής ποιότητας κρασί/ρακί και λάδι. Παράλληλα σημαντική είναι η ενασχόληση των κατοίκων με την κτηνοτροφία και η παραγωγή τυροκομικών προϊόντων.

Στο χωριό ο επισκέπτης μπορεί να ξαποστάσει στη βρύση στην κεντρική πλατεία του χωριού και να γευθεί τα πλούσια εδέσματα στο παραδοσιακό καφενείο –  ρακάδικο που βρίσκεται απέναντι.

[wpgmza id=”12″]

Top